Yerlikaya: Yeni Kuşak Radarlarla Daha Çok Kontrol Yapacağız

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Karayolları Trafik Kanunu’nda yapılacak değişiklikleri açıkladı. Yerlikaya, yeni düzenlemede mecburilik hali dışında kaza yerini terk edenlerle ilgili olarak, “O hal dışında kaza yerini terk etme 46 bin lira, 2 yıl şoför evrakını alıyoruz, 1 yıldan 3 yıla kadar da mahpus cezası var” dedi.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, CNN Türk’teki Tarafsız Bölge programında, TBMM Adalet Kurulunda görüşülen Karayolları Trafik Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifine ait soruları yanıtladı.

36 unsurluk kanun teklifine ait bilgiler veren Yerlikaya, misyona başladığı 2023’te günlük ortalama 17,9 kişinin trafik kazalarında hayatını kaybettiğini, 2024’te bu sayının 17,4’e düştüğünü söyledi.

“Güvenli Trafik İnançlı Türkiye” mottosuyla 2030’a kadar trafikteki can kayıplarını yarı yarıya, 2050’de ise sıfıra indirmeyi planladıklarını belirten Yerlikaya, İçişleri Bakanlığı koordinasyonunda üçer yıllık hareket planı hazırlandığını anlattı.

Türkiye ile kimi ülkelerde trafikte 100 bin kişi başına düşen can kayıplarına değinen Yerlikaya, “AB ülkelerinde 2015’te 5,15, Türkiye’de 9,56. Rusya’da 17,50, ABD 12,10, Kanada 5,80, Japonya 4,20. 2020’de durumumuz ne? Kovid devri olmasına karşın Türkiye 9,56’dan 5,82’ye inmiş. Sayı olarak en düşük periyodumuz bu. 2023’te 7,67’ye çıktı.” dedi.

2002’de ülke nüfusunun 66 milyon, araç sayısının 9 milyon olduğunu, o yıl toplam can kaybının 9 bin 5, günlük can kaybının 24,7 olduğunu aktaran Yerlikaya, “2021’de nüfusumuz 84,6 milyon, araç sayısı 25,2. Nüfus 20 milyona yakın artmış, araç sayısı 25 milyona yükselmiş, can kaybı 9 binden 5 bin 362’ye düşmüş.” sözünü kullandı.

Yerlikaya, 2030’da ülke nüfusunun 88,1 milyon olarak planlandığını belirterek, “Araç sayımız 42,4 milyon olacak. Bu kadar artışa karşın toplam can kaybımız, maksat 2 bin 791. Daha sonra bunu 20 yılda sıfır can kaybı noktasına getireceğiz.” dedi.

Göreve başladığı birinci yılda kontrollerin yüzde 50 arttırıldığını aktaran Yerlikaya, 2023-2024 ortasında yüz yüze 41,3 milyon kontrol yapıldığını, 10 milyon bireye cezai süreç uygulandığını kaydetti.

Yıl sonunda yaka kamerası taşıyan güvenlik vazifelisi sayısı 111 bine ulaşacak

Yerlikaya, “Göreve gelir gelmez kontrol gücümü arttırmak için trafikte polis ve jandarma araç sayımızı yüzde 48 arttırdım. Trafikte grup sayısını yüzde 36 arttırdık. Radardaki artış şimdilik yüzde 17,5, bunu da arttıracağız. Yaka kamerası 2023’te 19 bin 604’dü, yüzde 117 ile 42 bine ulaştırdım. Bu yılın sonunda 111 bin, yani beylik tabancası üzere herkesin kamerası olacak.” dedi.

Bakan Yerlikaya, kameralara yüz tanıma sisteminin de entegre edileceğini vurguladı.

“Düzenleme sonrası çakarlı araç sayısı yüzde 80 azalmış”

Yasa dışı çakarlarla ilgili toplumda büyük nefret oluştuğuna işaret eden Yerlikaya, şöyle konuştu:

“Cezası 6 bin 439 liraydı. Trafik Kanunu’nun 26’ncı unsurunda değişiklik yaptık. Para cezası 138 bin lira oldu, 30 gün ehliyetini alıyoruz, 30 gün de aracı trafikten men ediyoruz. İkincisinde 276 bin lira, bir yılda iki ve daha fazla oluyorsa bu ceza uygulanacak ve bu şahısların ehliyetini 60 gün alıyoruz, 60 gün de aracı trafikten men ediyoruz. 2023-2024’te çakarla ilgili 100 bin 249 araç denetlenmiş, yüzde 266 daha fazla kontrol yaparak 336 bini geçmişiz. Geçen sene 6 bin 79 şahsa 6 bin 439 lira ceza yazmışız, bir anda (yürürlüğe giren düzenleme sonrası) bakın 1203’e düşmüş. İkinci kez süreç yapılan bir kişi var. Düzenleme sonrası çakarlı araç sayısı yüzde 80 azalmış. Tez ediyorum yıl sonuna kadar bu oran yüzde 90’ı geçecek.”

Yerlikaya, kamu-özel ayrımı olmadan yasa dışı çakar kullanan herkese cezai süreç uygulanacağını söyledi.

Hız ihlalinden günde 10 kişinin hayatını kaybettiğini anlatan Yerlikaya, şerit izleme ve değiştirme, geçiş önceliği ve dönüş kurallarına uymama, geriden çarpma ve kırmızı ışık ihlallerinin en fazla can kaybına sebep olan yanılgılar olduğunu kaydetti.

Trafikteki can kayıplarının yüzde 84’ünün bu sebeplerle yaşandığına dikkati çeken Yerlikaya, “3 günde bir vatandaşımız maalesef kırmızı ışık ihlalinden hayatını kaybediyor.” dedi.

2024’teki ölümlü kazalarda her iki kural yanlışından birini sürat ihlalinin oluşturduğunu söyleyen Yerlikaya, “Hız ihlalinin geçen yıl ölümlü kazalardaki toplam kural yanılgıları içerisindeki oranı yüzde 47. Ölenlerin yarısı sürat ihlalinden ölüyor.” diye konuştu.

“1356 kişi okul ve hastane önünde ölmüş”

2023-2024’te sürat ihlallerine ait 3,5 milyon şahsa süreç yapıldığını anlatan Yerlikaya, buna karşın sürat kusuru verilen kaza sayısının yüzde 14 arttığına değindi.

TÜİK datalarına nazaran son 10 yılda ölümlü ve yaralamalı kazaların yüzde 79’unun yerleşim yeri içinde gerçekleştiğini hatırlatan Yerlikaya, şöyle konuştu:

“Yani ölümlü 5 kazanın 4’ü kent içinde oluyor. Yerleşim yerinde sürat sebepli kazalarda can kaybı, 2019-2024 yıllarında 12 bin 140. Saatte 30 kilometre sürat limiti okul, hastane önleridir. 1356 kişi okul ve hastane önünde ölmüş. Okul ve hastane önlerinde 6 senede 723 yaya ölmüş. Yani 1356’nın 723’ü yaya. Orada 169 okul çocuğu var, 0-17 yaş aralığı. Tekrar birebir dönemde 50 kilometre limiti olan yerde maalesef 7 bin 689 can kaybı yaşamışız. Bunun da yarısı yayaya çarpma.”

Yerlikaya, 2019-2024 yıllarında yerleşim yerinde 12 bin 140, birebir dönemde kentler ortasında ise 6 bin 590 kişinin kazalarda hayatını kaybettiğini açıkladı.

Ters istikamette araç kullanma cezası tekrar düzenlendi

Hız ihlaliyle ilgili yapılan düzenlemeye açıklık getiren Yerlikaya, konuşmasına şöyle devam etti:

“Dünya Sıhhat Örgütünün dataları, surattaki her bir kilometrelik artışın vefat riskini yüzde 4 arttırdığını ortaya koyuyor. Biz de şöyle bir şey yaptık, 5 kilometrelik toleransla, mesela 30 kilometre sürat limiti olan okul önünde 36 dahil yakalanırsanız 2 bin lira getiriyoruz. 36’dan 40’a çıkarsan 2 bin lira. Ve burada 4 barem var, 5’erli sistem yaptık. Daha sonra 10’arlı duruma çıkıyoruz. 30 kilometre limitli bir yerde 76 ile yakaladığımız vakit 20 bin lira ceza, 30 gün ehliyetini alıyoruz. (56-65 kilometre limit aşımda) 25 bin lira ceza, 60 gün alıyoruz, 66 kilometre ve üzeri olduğunda 30 bin lira ceza ve 90 gün ehliyetini alıyoruz. Geriye gerçek bir yıl içerisinde bu durum 5 kere tekrarlanırsa psiko-teknik kıymetlendirme ve psikiyatr muayenesine sevk ediyoruz. Yerleşim yerlerinde yeni jenerasyon tripotlu radarlar ve araç içindeki seyyar radarlarla artık çok kontrol yapacağız.”

Faaliyete geçecek taşınabilir uygulama ile vatandaşların radar bölgelerini görebileceğini anlatan Yerlikaya, “Nokta atışı değil ancak yani ‘5 kilometre içerisinde 8 radar var.’ diyecek. Maksadımız ceza yazmak değil, yerleşim yeri içerisinde, okul önünde can kaybı olmaması.” sözünü kullandı.

Yerlikaya, şerit izleme kurallarına uymamanın cezasının 5 bin lira, ağır taşıtlarda bu sayının 10 bin lira olduğunu belirterek, “Ters taraf ihlali evvelki kanunda tek bir cezaydı. Biz bunu yolların riskine nazaran tekrar düzenledik. Tek istikametli yollarda tüm araçlar için 10 bin lira yaptık. Yerleşim yeri bölünmüş yol 20 bin lira. Kent dışı bölünmüş ve otoyollar olursa 90 bin lira ceza, 60 gün de ehliyetini alıyoruz, aracı 60 gün trafikten men ediyoruz. Makas atma 90 bin lira, 60 gün ehliyetine el koyuyoruz, 60 gün de aracı men ediyoruz. Kesin bitecek bu göreceksiniz.” dedi.

Geçiş önceliği ve kavşak kuralları ihlalinde mevcut para cezasının 993 lira olduğunu anımsatan Yerlikaya, ambulans ve itfaiyeye yol verilmediğinde 46 bin lira para cezası, 30 gün şoför dokümanı geri alma ve trafikten men uygulanacağını, öbür geçiş üstünlüğü olan araçlara yol verilmediği takdirde 15 bin lira para cezası, kavşaklarda geçiş hakkı kurallarına uyulmadığında ise 5 bin lira para cezası uygulanacağını aktardı.

Yerlikaya, kırmızı ışık ihlallerinde mevcut uygulamanın 2 bin 167 lira para cezası olduğuna dikkati çekerek, birinci ihlalde 5 bin lira, ikincide 10 bin lira, üçüncüde 15 bin lira ve 30 gün mühletle şoför evrakını geri alma cezalarının uygulanmasının yanı sıra dördüncüde 20 bin lira ve 60 gün mühletle şoför dokümanını geri alma, beşincide 30 bin lira ve 90 müddetle şoför evrakını geri alma, altıncıda ise 80 bin lira ve psiko-teknik kıymetlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesi istenerek şoför evrakı iptali cezalarının uygulanacağını söyledi.

Taksi konusuna değinen Yerlikaya, bu kapsamda taksimetre kullanmamak/açmamak durumunda 46 bin lira para cezasının yanı sıra aracın eksikliği giderilinceye kadar trafikten men edileceğini kaydetti.

Yerlikaya, takograf aygıtı kullanmamanın cezasının 75 bin lira olduğunu, eksikliği giderilinceye kadar aracın trafikten men edileceğini, adapsız şoför kartı kullanımında ise birincisinde şoföre 75 bin lira tekrarında 150 bin lira, araç sahibine bu cezaların iki katı ve birincisinde 30 gün tekrarında ise 90 gün şoför dokümanı geri almanın uygulanacağını bildirdi.

Takograf aygıtına müdahaleye değinen Yerlikaya, birincisinde 185 bin lira, tekrarında 370 bin lira, araç sahibine bu cezaların iki katı, birincisinde 30 gün, tekrarında ise 90 gün şoför dokümanı geri alma ve eksikliği giderilinceye kadar trafikten men cezası verileceğini aktardı.

Yerlikaya, trafik kazalarının 3’te 2’sinde motosiklet şoförlerinin kusurlu olduğu verisini paylaşarak, kask/koruma gözlüğü kullanmayan şoför ve yolcuya birincisinde 2 bin 500, ikincisinde 5 bin, üçüncü kere ve fazlasında 10 bin lira para cezası ile kasksız seyrine müsaade verilmeme adımlarının uygulanacağını aktardı.

Yeni düzenlemede 15 yaşını doldurmamış çocukların kollayıcı tertibat kullanmasını sağlamamanın cezasının 5 bin lira olacağını söyleyen Yerlikaya, akrobatik hareket yapmaya 46 bin lira para cezası, 60 gün müddetle şoför evrakı geri alma ile 60 gün trafikten men, akan trafikte yarış yapmaya ise 46 bin lira ceza, 2 yıl müddetle şoför evrakı geri alma ile 60 gün trafikten men adımlarının uygulanacağını söyledi.

Yerlikaya, alkol/uyuşturucu tesirinde araç kullanmada mevcut cezaları paylaşmasının akabinde kanun teklifinde geriye gerçek 5 yıl içerisinde alkol tesirinde araç kullanımına birincisinde 25 bin lira para cezası ve 6 ay müddetle şoför evrakı geri alma, ikincisinde 50 bin lira para cezası ve 2 yıl müddetle şoför dokümanı geri alma, üçüncüsü ve fazlasında 150 bin lira para cezası ve 5 yıl mühletle şoför evrakı geri alma uygulanacağını bildirdi.

Bakan Yerlikaya, uyuşturucu etkisinde araç kullanmada 150 bin lira para cezası ve şoför evrakı iptali ile alkol ve uyuşturucu ölçümü yaptırmama durumlarında 150 bin lira para cezası ve 5 yıl mühletle şoför dokümanı iptali yapılacağını söyledi.

“Dur ihtarına uymama” ile ilgili olarak ise Yerlikaya, “En üzüldüğüm kural ihlali de bu. Son 6 yılda 29 can kaybımız var, 9 şehit polis mesai arkadaşım, 16 gazimiz var. Yalnızca duracak ve cezası neyse onu alacak. Durmuyor, üstüne sürüyor.” dedi.

Yerlikaya, dur ihtarına uymamada mevcut cezanın 2 bin 167 lira olduğunu anımsatarak, ihtara uymayarak kaçmaya 200 bin lira para cezası ve 60 gün müddetle şoför dokümanı geri alma uygulanacağını bildirdi.

Yerlikaya, şoför evraksız araç kullanma durumlarında 40 bin lira para cezası, şoför dokümanı süreksiz geri alındığı yahut iptal edildiği halde araç kullanmada ise 200 bin lira para cezası uygulanacağını aktardı.

Drift atılmasına değinen Yerlikaya, 46 bin liralık para cezasıyla ilgili olarak “Çok tehlikeli, riskli olduğu için bunu 140 bin lira yaptık. 60 gün ehliyetini ve otomobilini alıyoruz. Geriye gerçek 5 yıl içinde bunu ikinci sefer yaparsa ehliyetine veda ediyor.” dedi.

Yerlikaya, kaza yerini terk etmeyle ilgili olarak da “Adam başında bekliyor, telefon açmış 112’yi çağırmış, perperişan, ruhsal olarak yıkılmış ancak orada başka kaza sakinleri, onlar da kederlerinden şayet ona saldırıyor o da can havliyle kaçıyorsa o ‘zorunluluk hali’ diyor arkadaşlar. O hal dışında kaza yerini terk etme 46 bin lira, 2 yıl şoför dokümanını alıyoruz, 1 yıldan 3 yıla kadar da mahpus cezası var.” diye konuştu.

Yeni düzenlemelerden bir başkasına dikkati çeken Yerlikaya, “Basın, yayın, internet, toplumsal, dijital medyada elektronik aygıtlar yoluyla şayet siz bir trafik kuralı ihlalini paylaşım yaparak manzaraları alenen yayar ve överseniz 25 bin lira idari para cezası var.” dedi.

Göç yönetimi

Göç idaresine değinen Yerlikaya, konuşmasına şöyle devam etti:

“9 Aralık’tan beri istekli, inançlı, onurlu ve nizamlı geri dönüş yapan Suriyeliler bugün prestijiyle 250 bini geçti. 2 milyon 711 bin 170 süreksiz muhafazalı Suriyeli var. Bakın burada 47 bin aile gitti, 250 bin kişi. Sayın Cumhurbaşkanımız, ‘Gönüllü, güvenli, onurlu gitmek isteyen Suriyeli kardeşlerimize bunu kolaylaştırmamız lazım.’ dedi. Biz de oradaki Suriyeli ve yerli STK’larımızı topladık, konuştuk. Okul ve kış vakti, 9 Aralık düşünün. Dediler ki ‘Biz önden gidelim. Konutumuza, barkımıza, tarlamıza bir bakalım ne halde? Ortadan 13 sene geçmiş.’ Şu ana kadar 27 bin öncü göçmene, 1 Ocak’la 1 Temmuz ortasında 3 kez gidip gelip orayı hazırlamayla ilgili müsaade verdik. Artık orada hazırlıklarını yapıyor. Okullar kapanacak, yaz tatili. Bayramdan sonra görüştüklerimiz, Suriyeli STK’lar, onların paylaşımları, tabirleri bunun daha da artacağı tarafında.”

Yerlikaya Türkiye’de toplam 3 milyon 988 bin 257 yabancı bulunduğunu, bunlardan 2 milyon 711 bin 170’inin süreksiz muhafaza altındaki Suriyeliler, 1 milyon 104 bin 385’inin ikamet müsaadesi olanlar ve 172 bin 602’sinin ise milletlerarası muhafaza altındakiler olduğunu söyledi.

Bakan Yerlikaya, “2016’dan beri istekli, inançlı giden Suriyeli muhacirlerin sayısı 1 milyonu aştı ve bunun 250 bini 9 Aralık’tan bugüne kadar oldu. 2016’dan beri gidenler 1 milyonu aştı fakat 9 Aralık’tan günümüze Suriye’deki o büyük zaferden sonra çeyrek milyon oldu.” diye konuştu.